Over Learning together

Leren Communiceren (Movement, Gesture & Sign)

Het boek Learning Together beschrijft de interactieve benadering Movement, Gesture & Sign om te komen tot geslaagde communicatie. In Schotland wordt de benadering al meer dan 20 jaar ingezet voor cliënten met een meervoudige beperking (en een visuele beperking). Sinds 2005 is er nauwe samenwerking tussen de ontwikkelaars van het programma Mary Lee en Lindi MacWilliam uit Schotland en de projectgroep Leren Communiceren op Bartiméus. Het boek is bewerkt en vertaald door de logopedisten Anita Bruining en Elise van der Kooi met medewerking van de projectgroep Leren Communiceren op Bartiméus. In Nederland wordt de term Leren Communiceren gebruikt in plaats van Learning Together, om het toegankelijker te maken voor een breder publiek

Algemene informatie

Communicatie omvat alle gebieden van ontwikkeling. ‘Learning Together’ beschrijft ideeën over een lerende omgeving en praktische manieren om deze ideeën toe te passen voor cliënten met een meervoudige beperking (en een visuele beperking). In het boek Learning Together worden waardevolle adviezen en tips gegeven om interactie en actief onderzoeken te kunnen stimuleren door spel.

Drie basisprincipes liggen ten grondslag aan de methodiek in het boek en passen bij de behoeften van cliënten met visuele en meervoudige beperkingen:
1 interactief
2 rondom de cliënt en
3 aangepast (rekening houdend met de visuele beperking).

Kijk naar de cliënt voor je en stel hem in staat jou naar zijn volgende stappen te leiden!

Trefwoorden: bewegingsinteractiesessies doen, persoonlijke gebaren ontdekken, multi-sensorische gebaren gebruiken, communicatiepaspoort maken, holistisch benaderen, uitdagingen creëren, samen leren.

Typen communicatievragen waarop de methode een antwoord biedt

• Hoe communiceert de cliënt?
• Begrijp ik wat de cliënt bedoelt?
• Hoe kan ik mijn communicatie aanpassen aan het niveau van de cliënt?
• Hoe communiceer ik als ouder/begeleider?
• Begrijpt de cliënt wat ik bedoel?
• Ben ik duidelijk en eenduidig in mijn communicatie naar de cliënt?

Doelstelling

• Komen tot geslaagde communicatie
• Een actieve leeromgeving bieden waarin de cliënt zich kan ontwikkelen

Doelgroep

Cliënten met een meervoudig beperking (en een visuele beperking).

Ontwikkeld door

Mary Lee en Lindi Mc William, Royal National Institute for the Blind (RNIB) te Edinburgh, Schotland.
Learning Together is in het Nederlands vertaald en bewerkt door Anita Bruining en Elise van der Kooi, in samenwerking met de werkgroep Leren Communiceren op Bartiméus. Beide logopedisten zijn gecertificeerd door de ontwikkelaars van ‘Learning Together’ om les te geven in de methodiek.

Praktische toepassing

Beschrijving van de werkwijze

Learning Together beschrijft een 24-uurs methodiek uit Schotland om te komen tot geslaagde communicatie.

Basisprincipes:

• Alle cliënten (kunnen) communiceren
• Gerichtheid op interesses cliënt
• Tijd voor eigen inbreng
• Afstemmen op ontwikkelingsniveau
• Reageren op alle signalen

Hoe pas je de methodiek toe?

• Beweging-interactiesessies

Eén-op-één contact, 10-20 minuten. Begeleider spiegelt gedragingen van de cliënt, begeleider versterkt of legt meer nadruk op gedragingen, begeleider neemt geen initiatief.

• Gebarenschat

Gebaren uit de Engelse gebarentaal, waar nodig aangepast om ook auditief en tactiel betekenisvol te kunnen zijn. Ze verwijzen naar de werkelijkheid en zijn eenvoudig. In totaal 150 gebaren die voor het lichaam, op het lichaam of samen met de cliënt gemaakt worden.

• Persoonlijke gebaren

Natuurlijke bewegingen en geluiden (die de cliënt al maakt) worden gekoppeld aan betekenissen. De cliënt leert het symbolisch aspect begrijpen. Het gedrag wordt uitgelegd als betekenisvol en zo wordt er ook op gereageerd door de begeleider. Door middel van videoanalyse worden de persoonlijke gebaren ontwikkeld.

• Multi-sensorische benadering

Het aanbieden van informatie via zoveel mogelijk zintuigen, toegespitst op het lichaamsgebonden ontwikkelingsniveau. De multi-sensorische benadering maakt deel uit van de andere onderdelen van de methodiek.

Rol en verantwoordelijkheden

De hele omgeving van de cliënt is actief betrokken. Het is essentieel om kennis te hebben van basiscommunicatie en van de normale ontwikkeling van een kind.

Methoden die ernaast gebruikt kunnen worden

Niet specifiek

Te verwachten resultaat van de methode

De methodiek is op Bartiméus in twee projecten gebruikt en geanalyseerd. Learning Together blijkt een succesvolle methodiek te zijn voor communicatie met cliënten met meervoudige beperkingen (en een visuele beperking).

• Cliënt neemt (weer) initiatief
• Cliënt wordt beter begrepen
• Begeleider heeft (meer) inzicht in de communicatie van de cliënt
• Begeleider werkt (meer) vraaggestuurd
• Begeleider is meer ondersteunend dan leidend
• Communicatie van de begeleider naar de cliënt is verbeterd

Achtergrondinformatie

Ontstaansgeschiedenis

Via een afstudeerproject SPH (2005) kwam de afdeling logopedie van Bartiméus in contact met de methodiek. Voor het eerst leek een methodiek beschikbaar te zijn die ook voor cliënten met een ontwikkelingsleeftijd beneden een jaar (lichaamsgebonden niveau) geschikt is. Een werkgroep van verschillende disciplines heeft twee projecten bij kinderen en volwassenen opgezet en met succes afgerond. Op dit moment wordt de methodiek geïmplementeerd op de kindergroepen en waar passend wordt het gebruikt bij volwassenen, afhankelijk van het communicatieniveau.

Resultaten van wetenschappelijk onderzoek naar het effect van de methode

In 2007 is een pilot-study uitgevoerd naar het effect van de methodiek bij kinderen door Klarenbeek, Sterkenburg en Bruijs met medewerking van de projectgroep Leren Communiceren. De verwachting was dat door het aanbieden van bewegingsinteractiesessies  een (vertrouwens)band zich zou ontwikkelen tussen cliënt en de ouder/begeleider. Door deze band zou een cliënt meer nabijheidzoekend gedrag laten zien. Tevens was de verwachting dat de verzorgers en begeleiders de communicatieve signalen van hun kinderen/cliënten beter zouden gaan begrijpen en dat er minder communicatieve stoornissen zouden voorkomen. Deze verwachtingen werden door de pilot-study bevestigd.
In 2009 zijn twee studenten van de VU betrokken geweest bij wetenschappelijk onderzoek naar het effect van de methodiek bij tieners en volwassenen, onder leiding van Sterkenburg (gedragsdeskundige van Bartiméus).  Bij dit onderzoek werd de focus gelegd op het (veranderde) gedrag van de cliënt. Na invoering van de methodiek staat de cliënt meer centraal dan voor de invoering van de methodiek. Door bewegingsinteractiesessies wordt de cliënt beter begrepen. De begeleiders kunnen meer vraaggestuurd werken en de cliënt kan zelf zijn wensen kenbaar maken, neemt initiatief. Verder hebben de begeleiders meer de mogelijkheid om ondersteunend te zijn tijdens het uiten van wensen door de cliënt. Uit de totaalscore van de vragenlijst aan de begeleiders blijkt dat de communicatie van de begeleider naar de cliënt is verbeterd. De effecten hiervan zijn niet allemaal significant. De korte tijd waarin het project plaats moest vinden, heeft waarschijnlijk een belangrijke rol gespeeld in de gemeten effecten.

Wijze waarop de methode getoetst is

Er is gebruik gemaakt van videobeelden en (genormeerde) vragenlijsten ten aanzien van communicatie en gedrag.

Voorwaarden voor gebruik

Visie van de organisatie

De organisatie moet vraaggestuurd (vanuit de cliënt) willen werken en open staan voor nieuwe ontwikkelingen. Alle betrokkenen rondom de cliënt moeten de gelegenheid krijgen om zich in te zetten en te laten scholen in de methodiek.

Tijd en geld

Afhankelijk van de voorkennis en hulpvraag van begeleiders en ouders/verzorgenden. In overleg overeen te komen.

Houding van de personen rond de cliënt

Betrokkenen moeten vastgestelde doelen in leer/zorgplannen durven loslaten. Belangrijk is om naar de cliënt voor je te kijken en hem in staat te stellen jou naar zijn volgende stappen te leiden.

Aanschaf en gebruik (leren) maken van hulpmiddelen

Boek ‘Learning Together’, videocamera en afspeelapparatuur.

Diagnostiek en screening vooraf

Informatie over verstandelijke, zintuiglijke en motorische beperkingen zijn essentieel voor gebruik van de methodiek. Daarnaast is het wenselijk om het communicatieniveau van de cliënt te weten.

Goede implementatie

Er kan met een praktisch omschreven implementatietraject en doorzettingsvermogen van de betrokkenen goed geïmplementeerd worden, het liefst in overleg met mensen die ervaring hebben met de methodiek.

Ervaringsverhalen

Heeft u ervaring met deze methode of een andere methode en wilt u uw ervaring delen? Mail ons uw verhaal. Stuur uw ervaring naar mail@communicatiemethodenemb.nl

Contactgegevens en beschikbaarheid

Anita Bruining, logopedist Zozijn, Wilp a.bruining@zozijn.nl 
Elise van der Kooi, logopedist Bartiméus, Doorn evdkooi@bartimeus.nl

Learning Together, in de Nederlandse vertaling bewerking, is te bestellen bij info@bartiméus.nl of 0900-7788899

Geografische beschikbaarheid

In overleg.

Wanneer kan men starten
In overleg.