Over ‘Verstaanbaar maken’

Mensen met een ernstige verstandelijke beperking kunnen zich vaak alleen maar uiten door hun gedragingen en hun lichaamstaal. Een taal die niet iedereen verstaat. Naastbetrokkenen hebben vaak door ervaring geleerd hoe ze kunnen communiceren. Deze ervaringskennis is onderzocht door Roemer en Van Dam en vertaald naar een cursus met als doel: begeleiders leren hoe ze kunnen communiceren met zeer ernstig verstandelijk gehandicapte mensen.

Algemene informatie

Er wordt gewerkt aan en met systematische videoanalyse, aangevuld met kennis vanuit wetenschappelijk onderzoek. Cursisten leren te kijken naar kleine gedragingen en krijgen zicht op het belang van hun eigen gedrag in de communicatie.
Het theoretisch kader is enerzijds de hechtingstheorie (sensitieve responsiviteit), anderzijds het werk van Velthausz (de toepassing van ethologische observatie in de ondersteuning van mensen met een zeer ernstige verstandelijke beperking)

Typen communicatievragen waarop de methode een antwoord biedt

• welke gedragingen van de cliënt zijn belangrijke signalen in de communicatie?
• hoe breng jij als begeleider een boodschap over aan de cliënt?
• hoe zie je dat de boodschap die je wilde overbrengen ook over gekomen is?

Doelstelling

Cursus: verbeteren van de sensitieve responsiviteit van de begeleider.
Methodiek: door systematische videoanalyse de communicatie tussen cliënt en begeleider verbeteren.

Doelgroep

Mensen met een zeer ernstige meervoudige (verstandelijke) beperking
De cursus wordt gegeven aan ouders en begeleiders. Tevens bestaat er een train-de-trainervariant die bedoeld is voor gedragsdeskundigen en logopedisten.

Ontwikkeld door

Miriam Roemer en Leendert van Dam

Praktische toepassing

Beschrijving van de werkwijze

In de cursus wordt gewerkt aan systematische videoanalyse, aangevuld met kennis vanuit wetenschappelijk onderzoek. Cursisten leren te kijken naar kleine gedragingen en krijgen ook zicht op het belang van hun eigen gedrag in de communicatie.

Rol en verantwoordelijkheden

De train-de-trainervariant wordt gegeven aan gedragsdeskundigen en/of logopedisten.

Methoden die ernaast gebruikt kunnen worden

• Kijk naar wat we zeggen
• Persoonlijk communicatieboek

Te verwachten resultaat van de methode

Sensitieve en responsieve begeleiders die de betekenis die zij geven aan het gedrag van hun cliënten opvatten als een hypothese, die getoetst moet worden in de praktijk. Daarbij leert de cursist te letten op kleine subtiele signalen. Ook leren ze hun eigen gedrag beter op dat van hun cliënten af te stemmen, rekening houdend met tempo, mogelijkheden en signalen van de cliënt.

Achtergrondinformatie

Ontstaansgeschiedenis methode

Vanuit zijn onderzoek naar de interactie tussen mensen met een zeer ernstige verstandelijke beperking had Frank Velthausz het idee dat bij directe begeleiders veel kennis aanwezig was. Hij vatte het plan op die ervaringskennis te onderzoeken. De interviews die toen gehouden zijn, zijn in het kader van dit onderzoek geanalyseerd. Op die manier is deze kennis toegankelijk en inzichtelijk gemaakt en kon het de basis vormen voor een cursus die in eerste instantie gericht was op onervaren begeleiders.

Resultaten van wetenschappelijk onderzoek naar het effect van de methdoe

De cursisten bleken aantoonbaar sensitiever en responsiever na het volgen van de cursus. Dit resultaat was drie maanden na het volgen van de cursus nog steeds aantoonbaar.

Wijze waarop de methode getoetst is

Tijdens het promotieonderzoek met behulp van een toets, samengesteld uit een aantal videofragmenten en een schriftelijke vragenlijst.

Voorwaarden voor gebruik

Visie van de organisatie

De organisatie zal ontwikkelingsgericht moeten zijn en alle directe begeleiders in de gelegenheid moeten stellen zich te bekwamen in hun werk. Het primaire proces moet centraal staan in de visie. Op alle niveaus van de organisatie vindt deskundigheidsbevordering plaats.

Tijd en geld

Er moet videoapparatuur beschikbaar zijn. De cursisten moeten zich vrij kunnen maken om de cursus te kunnen volgen. Belangrijk is ook dat men beseft, dat eenmaal verworven vaardigheden onderhoud vragen.

Houding van de personen rond de cliënt

Bereidheid zich in de cliënt te verdiepen en te leren over diens eigen wijze van communiceren.

Aanschaf en gebruik (leren) maken van hulpmiddelen

Video-opname en afspeelapparatuur.

Diagnostiek en screening vooraf

De methodiek is geschikt voor cliënten met een SRZ-score van 4 of lager.

Goede implementatie

Het scholen van teams heeft de voorkeur.

Ervaringsverhalen

Heeft u ervaring met deze methode of een andere methode en wilt u uw ervaring delen? Mail ons uw verhaal. Stuur uw ervaring naarmail@communicatiemethodenemb.nl

Contactgegevens en beschikbaarheid

Leendert van Dam, leendert.van-dam@sheerenloo.nl  06 5196 5276
Miriam Roemer
Bij TrainingMetZorg wordt met een zekere regelmaat de train-de-trainersvariant aangeboden.

Geografische beschikbaarheid

Nederland en Vlaams-België.

Wanneer kan men starten

Op afspraak.