Home » Methoden » Weerklank methode

Weerklank methode

Intro


Over de Weerklank methode

Communicatieproblemen bij mensen met ernstige verstandelijke beperkingen kunnen het beste ‘op maat’ worden aangepakt. Ieder mens is immers anders. De Weerklankmethode sluit hierbij aan: mensen die direct betrokken zijn bij de zorg onderzoeken hoe de cliënt communiceert met zijn ‘eigen’ omgeving en vice versa. Uitgangspunt hierbij is het zogenoemde communicatieprofiel.

Algemeen


Algemene informatie

De persoonlijke ervaringen van de cliënt bepalen de manier waarop hij zijn individuele concepten inhoudelijk betekenis geeft. De Weerklankmethode houdt rekening met de sociaal-emotionele toestand van de cliënt. Juist deze individualiteit bepaalt de manier waarop iemand communiceert, communicatie begrijpt en begrepen wordt. De methode vertaalt de inhoud van de concepten van de cliënt naar zes communicatieniveaus.

De omgeving voelt zich gesteund door de methode, de interventies, de implementatie en de persoonlijke consultatie van de communicatiedeskundigen. Dit komt vooral doordat de methode de cliënt centraal stelt in zijn eigen omgeving. De cliënt komt van altijd van rechts en hoeft zich niet aan te passen.

De Weerklankmethode is gebaseerd op de theoretische uitgangspunten van onder andere Timmers Huigens en van Gennep, de visie van Totale Communicatie en Good Practice op de werkvloer van Weerklank.

Typen communicatievragen waarop de methode een antwoord biedt

  • De cliënt kan niet of moeilijk spreken; verbaal uitdrukken leidt niet tot bevredigende interacties.
  • De cliënt automutileert omdat hij zich onbegrepen voelt.
  • Mijn zoon heeft al jaren logopedie. Hij kan nu wel de R uitspreken, maar niet zijn behoeften en wensen.
  • Mijn zoon houdt moeilijk verstaanbaar gedrag en wij voelen ons machteloos.
  • Ik zou graag willen dat mijn verstandelijk gehandicapte kind kan communiceren met zijn Turkse opa en oma.
  • Wij zouden graag op het KDC, het logeerhuis of de sociowoning advies willen over dag- of weekprogramma’s en geadviseerd willen worden hoe we hiermee moeten werken met iedere individuele cliënt.

Doelstelling

De Weerklankmethode is de praktische uitwerking van de visie Totale Communicatie. De persoon met de communicatieve beperking en zijn omgeving worden in kaart gebracht en ondersteund in het begrijpen en begrepen worden. De Weerklankmethode beïnvloedt het pedagogisch en communicatief klimaat, zowel in de thuissituatie als elders.

Doelgroep

De Weerklankmethode is bedoeld voor alle mensen met een communicatieve beperking (verstandelijk, auditief of visueel, met niet aangeboren hersenletsel, moeilijk lerend of autistisch), het sociale systeem van de cliënt en de professionals.

Ontwikkeld door

Wilma Scheres en Esther Oskam

Toepassing


Praktische toepassing

Beschrijving van de werkwijze

Direct betrokkenen onderzoeken de manier waarop de cliënt communiceert met zijn ‘eigen’ omgeving en vice versa. Uitgangspunt is het communicatieprofiel, dat is samengesteld uit een aantal diagnostische instrumenten.

Een aantal belangrijke instrumenten zijn:

  • een uitgebreide vragenlijst ter verduidelijking van het persoonsbeeld;
  • het communicatieschema, op basis van het communicatiemodel;
  • het ervaringenschema, op basis van de ervaringsordeningen van Timmers Huigens;
  • het functieschema, deze geeft inzicht in de manier waarop iemand omgaat met de communicatieve functies, zoals vragen , weigeren, informatie zoeken et cetera.

De conclusies uit het onderzoek worden vertaald naar een communicatieplan, waarin de hulpvragen en de doelen komen te staan. De werkwijzen geven handvatten voor interventies op maat. Niet alleen de communicatievorm is belangrijk, maar ook de inrichting van de ruimte, verplaatsingen, personen, geuren, volgorde in activiteiten et cetera. Inventarisatie middels communicatievragenlijst (interesses, ervaringordening, sociaal emotioneel niveau), welke interventie wordt afgesproken?

Rol en verantwoordelijkheden

Iedere professional kijkt vanuit het eigen vakgebied naar communicatie. Dit heeft een toegevoegde waarde voor het communicatieprofiel en -plan. Ieder voert de werkwijze uit volgens eigen professie. De casemanager, de ouder of de cliënt zelf heeft de regie.
Voor het maken van een goede keuze aan communicatieve interventies en toepassingen kan ondersteuning van een communicatiedeskundige helpen.

Methoden die ernaast gebruikt kunnen worden

Ervaar het maar, Thyra Koeleman
Anders Kijken naar, Jacques Heijkoop
De Ervaringsordening, Dorothea Timmers-Huigens

Te verwachten resultaat van de methode

De Weerklankmethode biedt veiligheid, (zelf)vertrouwen, voorspelbaarheid, en herkenbaarheid in tijd, plaats, handeling en ruimte. De Weerklankmethode vergroot de zelfstandigheid, zelfredzaamheid, het gevoel voor eigenwaarde en vergroot de kansen op wederzijdsheid.
De Weerklankmethode leidt tot afname van moeilijk verstaanbaar gedrag en heeft invloed op de algehele ontwikkeling. De Weerklankmethode leidt tot een bewuste communicatieve basishouding van de omgeving, waardoor de kwaliteit van interacties verbetert.

Achtergrond


Achtergrondinformatie

Ontstaansgeschiedenis methode

De Weerklankmethode is ontstaan vanuit de gedachte dat iedereen recht heeft op communicatie op maat en daarmee op emancipatie in de samenleving. Dit is een fundamenteel uitgangspunt voor volwaardig burgerschap.
De methode was aanvankelijk gericht op het verbeteren van de communicatie met mensen met een auditieve stoornis en met combinaties van een visuele en verstandelijke beperking. In samenwerking met KDC Omega is een verfijning van de vragenlijst gemaakt voor mensen met een ernstige meervoudige beperking.

Resultaten van wetenschappelijk onderzoek naar het effect van de methode

De methode is niet wetenschappelijk onderzocht.

Wijze waarop de methode getoetst is

  • Evaluatieformulieren-klanttevredenheid.
  • Ellen Ormel: 2008: literatuur-review “Wat weten we over mensen met een auditieve en verstandelijke beperking?” In opdracht van Pontem, Nijmegen: Viataal/KEGG.

Voorwaarden


Voorwaarden voor gebruik

Visie van de organisatie

Bestuur/management moet erachter staan dat deze methode wordt ingezet.

Tijd en geld

Nodig:
• Scholing voor de direct betrokkenen in de visie van Totale Communicatie en de Weerklankmethode. Twee dagen scholing voor team en ouders in basiskennis `Wat is Totale Communicatie?` Acht dagen scholing voor een beperkt aantal trekkers in het team die de train-de-trainer opleiding volgen.
• Motivatie en een lange adem.
• Beschikbaarheid van de mogelijke communicatievormen, zoals voorwerpen, foto’s, pictogrammen en gebaren.
• Infrastructuur voor de lange termijn; de organisatie toont zich betrokken en stelt zich faciliterend op (goede begroting, lange termijn visie, ruimte voor een projectteam).
• Medewerkers volgens trainingen (introductiecursussen en train-de- traineropleiding).
• Aandacht voor top-down en bottom-up proces in de organisatie.

Houding van de personen rond de cliënt

• Mensen moeten naar zichzelf willen kijken, nieuwsgierig zijn en er echt iets mee willen doen. Het is geen trucje dat je jezelf even aanleert.
• Mensen moeten zich bewust zijn van hun eigen communicatie en de impact hiervan op de cliënten waarmee ze werken.

Aanschaf en gebruik (leren) maken van hulpmiddelen

  • Signaleringsplan
  • Video opnames
  • Levensboek
  • Ik project
  • Doodboek
  • Fotoserie van dagelijkse activiteiten
  • Gebarenboek: communiceren met gebaren: Weerklankvocabulaire.

Diagnostiek en screening vooraf

Communicatievragenlijst en leefcirkels (kaders van waaruit je de sociaal-emotionele ontwikkeling bekijkt).

Goede implementatie

De methode kan in iedere situatie effectief worden ingezet.

Ervaringen


Ervaringsverhalen

Ali is 16 jaar, blind, verstandelijk en lichamelijk beperkt. Als hij goed in zijn vel zit communiceert hij met voorwerpen op symboolniveau. Daarmee kan hij zijn dag goed overzien en ervaart hij herkenbaarheid en voorspelbaarheid. Op deze dagen heeft Ali ruimte over om nieuwe ervaringen op te doen en te genieten van aandacht, leuke dingen, uitjes et cetera. Soms zit Ali minder goed in zijn vel omdat er wat onverwachte dingen gebeuren. Zijn ouders gebruiken dan nog wel zijn voorwerpen om de dag structuur te geven, maar ze vragen van hem minder inzicht en begrip van de mogelijke betekenissen van de voorwerpen. Zij bieden de voorwerpen aan op een ander communicatieniveau: het signaalniveau. Per moment wordt iets aangeboden, zodat de link met de betreffende context kort blijft. Ali ontvangt nog steeds de relevante informatie per moment, maar hoeft zich nu minder in te spannen om de hele middag te overzien. Zijn ouders hebben met deze interventie afgestemd op zijn sociaal emotionele toestand, waardoor wederzijdsheid en interactie gewaarborgd blijven en Ali rust en overzicht ervaart.
De ouders en het Activiteiten Centrum waren blij dat zij via de Weerklankmethode beter hebben geleerd af te stemmen op Ali’s communicatieniveau, zodat Ali onder alle omstandigheden zijn omgeving begrijpt en begrepen wordt.

Op kinderdagcentrum De Blauwe Vogel  in Soest werken we sinds 2006 met het communicatieprofiel en –plan MCG, ontwikkeld door de Weerklank in samenwerking met Omega. (De Blauwe Vogel is een kinderdagcentrum speciaal voor kinderen met ernstige meervoudige beperkingen).
Deze methode is speciaal ontwikkeld voor EMB. Het werken ermee gaat  in 2 delen:

  • Team en eventueel ouders beschrijven samen hoe een kind op dit moment communiceert (het profiel)
  • Daarna worden de hulpvragen van het kind ten aanzien van de communicatie geformuleerd. Vanuit deze vragen worden doelstellingen geformuleerd. Deze worden opgesplitst in werkdoelen.

Bij het leren werken met deze methode hebben we eerst scholing gehad van de Weerklank. Naast het werken met deze methode was een groot deel van de scholing er op gericht om beter te gaan zien welke communicatie er al is bij kinderen.

Als voordelen van het werken hiermee ervaren wij:

  • Het communicatieniveau van de kinderen wordt in kaart gebracht. De medewerkers kijken bewuster naar de communicatie en sluiten hier op aan.Ondersteunende communicatie wordt ingezet waar dat nodig is.
  • Bij deze methode leer je dus heel goed kijken naar details op verschillende gebieden. Die signalen kunnen zijn dat een kind iets wil of ergens behoefte aan heeft. Voorbeelden: verhoogde spierspanning bij iets willen, naar de CD-speler kijken als je een ander CD-tje wilt horen, enz.
  • Ook al stel je geen specifieke doelen , je hebt toch een goed beeld van de communicatiemogelijkheden van het kind.
  • Het gedachtevormend gedeelte biedt houvast voor het vaststellen van gerichtere doelen.

Als lastig ervaren we:

  • We hebben er moeite mee deze methode te integreren binnen de methodiek van Vlaskamp waar we ook mee werken. We willen overlap voorkomen.
  • Wanneer je gaat werken aan het stimuleren van communicatie is het communicatieprofiel snel verouderd. Het spreekt voor zich dat de informatie actueel gehouden moet worden.
  • Voor ouders is het niet altijd even leesbaar vanwege de uitgebreide opsommingen. Het kan voor ouders confronterend zijn als hun kind alleen op de eerste items positief scoort. We proberen voor de samenwerking met ouders en de manier waarop we de informatie gepresenteerd krijgen een goede manier te vinden.

Heeft u ervaring met deze methode of een andere methode en wilt u uw ervaring delen? Mail ons uw verhaal. Stuur uw ervaring naarmail@communicatiemethodenemb.nl

Contact


Contactgegevens en beschikbaarheid

Wilma Scheres en Esther Oskam
KEGG Koninklijke Effatha Guyot Groep
www.effathaguyot.nl
hoofdkantoor in Zwolle 038-426 85 90
w.scheres@kegg.nl